De cijfers verschillen per onderzoek, maar slechts een heel klein percentage (1-2%) van de wereldbevolking is (gediagnosticeerd) autistisch en een totaal van 15 tot 20% is neurodivergent (inclusief autisme). Dat betekent dat neurotypische mensen de ruime meerderheid vormen. Neurodivergentie is behoorlijk complex en de meeste mensen weten er amper iets vanaf en/of hebben vooroordelen. Door deze omstandigheden kun je als autist best vaak tegen onbegrip aanlopen. Hoe ga je daarmee om? Ik bespreek drie mogelijkheden.
Oorzaken van onbegrip
Autisten vormen een klein percentage van de bevolking (1-2 procent volgens data, maar wetende dat velen pas heel laat of nooit de diagnose krijgen, kan dit percentage hoger liggen). Feit blijft dat neurotypische mensen (of anderszins neurodivergenten) in de ruime meerderheid zijn en de maatschappij daarop is ingesteld. Dat kan leiden tot een gevoel van onbegrepen zijn, zich niet gezien en gehoord voelen, er niet toe doen en geen meerwaarde voor de maatschappij te (kunnen) zijn.
In de schematherapie kan dit naar voren komen onder het schema “sociaal isolement”. Auti’s kunnen zich vaker alleen voelen omdat zij anders communiceren dan neurotypisten. Ook kan het zo zijn dat de autist niet zo zeer staat te springen om meer mensen in diens leven, maar dat ie zich zó anders voelt, niet begrepen en niet op diens plek in de samenleving. Hij/zij voelt zich een alien.
Geen fijn gevoel. Maar wat kun je ermee? Hieronder beschrijf ik drie mogelijkheden.
1. Weeg af of het relevant is in de context
Bepaal voor jezelf of je het noodzakelijk vindt dat een bepaald persoon of groep mensen van je diagnose en/of moeilijkheden moet weten.
Het kan een situatie makkelijker maken als je aangeeft wat je nodig hebt of waarom je iets wel/niet wil of op een bepaalde manier wil. Echter kun je ook op onbegrip stuiten wanneer je dit aangeeft.
Een gevalletje “choose your battles”. Weeg af wat voor jou in een bepaalde situatie makkelijker is: je behoeften (kort) aangeven of masken.
Wel geef ik hierbij als tip: masken is vaak makkelijker, omdat je dit al jaren doet. Op de lange termijn kan het echter minder zwaar zijn om je behoeften aan te geven en samen manieren bedenken hoe je het best met elkaar om kunt gaan.
Het ligt ook aan je inschatting van die persoon. Bijvoorbeeld van zorgpersoneel (zoals een tandarts, pedicure of therapeut) kun je over het algemeen wel verwachten dat ze begripvol zullen reageren en vaker mensen in hun stoel hebben zitten met soortgelijke moeilijkheden of behoeftes.
Ook als je vaak met een persoon te maken hebt, kan het handig zijn om een en ander te bespreken.
2. Ga het gesprek aan
Wanneer je je behoeften aangeeft en men bagatelliseert het, ga dan het gesprek aan. Vooral als het iemand is waar je veel tijd mee besteedt of waar je in bepaalde mate afhankelijk van bent (directe familie of leidinggevenden/collega’s bijvoorbeeld), kan het het waard zijn om het gesprek aan te gaan. Laat hen ook vragen stellen om een duidelijker beeld te krijgen van hoe het in jouw hoofd werkt.
Maar wat doe je dan als ze met dooddoeners aankomen als “maar iedereen is een beetje autistisch”? of: “iedereen is wel moe na een werkweek”.
Dan kun je ze laten nadenken over wat ze nou eigenlijk zeggen. Bijvoorbeeld reageren met:
“Ja, iedereen is ook een beetje zwanger, iedereen heeft een beetje kanker, iedereen heeft een beetje een zonnesteek.”
Meestal is het dan even stil en bedenkt hij/zij zich wat ie nou eigenlijk gezegd heeft.
3. Kies voor je eigen peace of mind
Wat doe je wanneer er mensen in je omgeving zijn die écht niet willen (of kunnen) inzien hoe jouw leven eruit ziet, dat wat jij aangeeft nodig te hebben pure noodzaak is en geen luxe en dat zij blijven verwachten dat jij jezelf een burn-out in helpt om hen tegemoet te komen zonder dat zij jou ook maar een millimeter tegemoet komen?
Dan zeg ik: run! Kies voor je eigen gezondheid en welzijn. Zo’n persoon is het niet waard om jezelf (alweer) de vernieling in te werken. Jij moet gewoon jezelf kunnen zijn en gerespecteerd en geaccepteerd worden om wie je bent. Doet iemand dat niet? Dan kun je je tijd en energie beter besteden aan mensen die je wél respecteren in plaats van leeg zuigen.
Je kunt die personen tijdelijk of permanent uit je leven verwijderen of het contact verminderen (afstand nemen).
Loop jij vaak tegen onbegrip aan en wat doe je dan?
